ΚΕΡΔΙΣΤΕ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΧΑΜΟΜΗΛΙΟΥ!!!

ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ: Asteraceae

Καταγωγή – Εξάπλωση

Το «γερμανικό» χαμομήλι (Matricaria recutita) είναι ετήσιο ποώδες φυτό της Νοτιοανατολικής Ευρώπης και της βόρειοδυτικής Ασίας.

Καλλιεργείται και στην Αμερική όπου πλέον έχει προσαρμοσθεί πλήρως.

Το «ρωμαϊκό» χαμομήλι (Chamaemelum nobile) είναι πολυετές ποώδες φυτό με παρόμοιες χρήσεις, αλλά δεν παρουσιάζει το ίδιο εμπορικό ενδιαφέρον.

Η φαρμακευτική χρήση των αποξηραμένων ανθέων του ήταν γνωστή από τον αρχαίο κόσμο, την Αίγυπτο, την Ελλάδα και την Ρώμη. Στην αρχαία Αίγυπτο το φυτό ήταν αφιερωμένο στον θεό ήλιο. Κατά την διάρκεια του Μεσαίωνα η χρήση του διευρύνθηκε όταν πλέον χρησιμοποιήθηκε ως φάρμακο για πολλές παθήσεις. Η ονομασία του προέρχεται από τις ελληνικές λέξεις χαμαί+μήλον, δηλαδή το φυτό που μεγαλώνει χαμηλά στο έδαφος, και τα φρέσκα άνθη του έχουν ένα ευχάριστο άρωμα μήλου.

Χώρες παραγωγής

Καλλιεργείται για εμπορικούς σκοπούς στην Ευρώπη και σε χώρες της πρώην ΕΣΣΔ (Λευκορωσία, Ουκρανία,) στον Βόρειο Καύκασο, στη Νότια Σιβηρία, στην Βόρεια Αφρική (Αίγυπτος, Αιθιοπία), στην Ασία (Τουρκία, το Αφγανιστάν, το Πακιστάν, τη Βόρεια Ινδία και την Ιαπωνία), στην Βόρεια και Νότια Αμερική (Ανατολική Ακτή των ΗΠΑ, Κούβα, Αργεντινή, και τη Βραζιλία) και τη Νέα Ζηλανδία.

Αποδόσεις

Οι αποδόσεις σε αποξηραμένο προϊόν εξαρτώνται από την ημερομηνία σποράς ή μεταφύτευσης , τον τύπο του εδάφους, το κλίμα, την πυκνότητα των φυτών και την άρδευση. Κυμαίνονται μεταξύ 2 – 6 τόνοι ανά εκτάριο ενώ η παραγωγή σε αιθέριο έλαιο φθάνει τα 4 κιλά / εκτάριο.

Περιγραφή του φυτού

Είναι μονοετές ποώδες φυτό, με όρθια ανάπτυξη, με λείο και πολυδιακλαδισμένο βλαστό, με φωτεινό πράσινο χρώμα και φύλλα μακριά δις ή τρις πτεροσχιδή.

Το ρωμαϊκό χαμομήλι είναι πολυετές ποώδες φυτό που δεν ξεπερνάει σε ύψος τα 30 εκ. με φύλλα πτεροσχιδή αλλά με πιο λεπτή και μικρή κατασκευή.

Τα άνθη και στα δύο είδη μοιάζουν, με ανθίδια λευκά γλωσσοειδή, σχηματισμένα γύρω από το κεντρικό κίτρινο στέλεχος του άνθους, με κωνικό (κοίλο σχήμα) προεξέχοντα ταξιανθικό δίσκο στο γερμανικό χαμομήλι και πεπλατυσμένο στο ρωμαϊκό.

Ποικιλίες

Γνωστές ποικιλίες που καλλιεργούνται για εμπορικούς σκοπούς είναι οι ποικιλίες Βona, New Bona και Bode-gold, Kosice ii και Koice 1.

Φύτευση / Αποστάσεις και Επεξεργασία

Αποστάσεις φύτευσης μεταξύ και επί των γραμμών 30Χ30 εκ. έχουν καλά αποτελέσματα στις αποδόσεις σε άνθη και αιθέριο έλαιο (Rajeshmari Nidagundi and Laxminarayan Hegde 2006).

Καλές αποδόσεις σε αιθέριο έλαιο ανά μονάδα βάρους ξηρού προϊόντος με υψηλή περιεκτικότητα σε χαμαζουλένιο βρέθηκαν σε αποστάσεις φύτευσης 50Χ40 εκ. σε περιοχές του Ιράν.

Γίνεται στο στάδιο της πλήρους άνθησης σε θερμοκρασίες από 22 έως 25˚C και εκτείνεται σε μια περίοδο 3-6 εβδομάδων τους Μήνες Απρίλιο – Μάιο . Η άνθιση είναι έντονη και συνεχής και κάθε φορά συλλέγονται τα άνθη που έχουν ήδη αρχίσει να ανοίγουν. Καλλιέργειες που συλλέγονται κατά το στάδιο του ανοίγματος των ανθέων δίνουν περισσότερη απόδοση σε αιθέριο έλαιο από άλλες που συγκομίζονται με περισσότερο ή λιγότερο ώριμα άνθη (Franzé Hölzl 1978) . Συνεπώς η εποχή της συγκομιδής για την βέλτιστη απόδοση του σε αιθέριο έλαιο μπορεί να προβλεφθεί από την συνεχή παρατήρηση της καλλιέργειας. Η συγκομιδή γίνεται με κατάλληλα μηχανήματα και συλλέγονται μόνο οι κεφαλές των ανθέων.

Η ξήρανση γίνεται είτε με φυσικό τρόπο σε κατάλληλους ξηρούς χώρους σε θερμοκρασία περιβάλλοντος είτε με  ρεύμα ξηρού αέρα σε θερμοκρασία κάτω των 40^ο C.

Άλλοι μέθοδοι ξήρανσης που έχουν δοκιμαστεί είναι με εμβάπτιση σε υγρό άζωτο και με βαθιά κατάψυξη (λυοφυλοποίηση).

Η ξήρανση με ρεύμα ξηρού αέρα εφαρμόζεται σήμερα σε πολλές χώρες.

Η επεξεργασία του αποξηραμένου προϊόντος πρέπει να γίνει το συντομότερο δυνατόν διότι η αποθήκευση του πέραν των 6 μηνών έχει ως αποτέλεσμα την υποβάθμιση της ποιότητας του.

Αιθέριο έλαιο

Τα μέρη του φυτού που προορίζονται για απόσταξη αφορούν στα νωπά και αποξηραμένα άνθη

Για παραγωγή αιθέριου ελαίου η μέθοδος απόσταξης έχει άμεση επίδραση στις αποδόσεις και στην ποιότητα του για αυτό σήμερα χρησιμοποιούνται σύγχρονοι αποστακτήρες ατμού που εξάγουν υψηλής ποιότητας αιθέριο έλαιο.

Τα βασικά συστατικά που περιέχονται στο αιθέριο έλαιο είναι διάφορα τερπένια ( χαμαζουλένιο, η α-βισαβολόλη και τα οξείδια της Α και Β), φλαβονοειδή (απεργινίνη, λουτεολίνη) κουμαρίνες (ουμπελιφερόνη) και άλλα όπως χολίνες και τανίνες.

Δείκτης καλής ποιότητας είναι το μπλέ χρώμα που υποδηλώνει την παρουσία των τερπενίων και των φλαβονοειδών κυρίως χαμαζουλένιου.

Η περιεκτικότητα σε α- βισαβολόλη και των οξειδίων της έχουν μεγάλη φαρμακευτική αξία.

Ανάλογα με τα ποσοστά περιεκτικότητας τους, το αιθέριο έλαιο διακρίνεται σε τέσσερις χημειότυπους: Έτσι μπορεί να κυριαρχεί το οξείδιο της βισαβολόλης Α, χημειότυπος Α, οξείδιο της βισαβολόλης Β, χημειότυπος Β, η α- βισαβολόλη χημειότυπος C και τέλος μπορεί να υπάρχουν η α- βισαβολόλη και τα οξείδια της σε αναλογία 1:1 χημειότυπος D

Αγορέςκαι Χρήσεις

Απολαμβάνει μεγάλη ζήτηση τόσο στην εγχώρια όσο και την διεθνή αγορά λόγω της μεγάλης φαρμακευτικής του αξίας. Στις παγκόσμιες πωλήσεις βοτάνων κατέχει την πέμπτη θέση. Η παγκόσμια παραγωγή σε αιθέριο έλαιο το 1989 σύμφωνα με το USDA ήταν 5,4 τόνοι ενώ η παγκόσμια παραγωγή σε αποξηραμένα άνθη το 1998 ήταν 1000 τόνοι.

Το γερμανικό χαμομήλι διατίθεται είτε ως αποξηραμένο προϊόν είτε ως μπλε αιθέριο έλαιο. «Μπλέ έλαιο» είναι η εμπορική ονομασία του αιθέριου ελαίου που παράγεται από το γερμανικό χαμομήλι.

Χρησιμοποιείται στην Φαρμακοβιομηχανία τη Βιομηχανία τροφίμων, καλλυντικών αρωμάτων και ειδών προσωπικής φροντίδας και υγείας, στην ζαχαροπλαστική και στην ποτοποιία.

Έχει αντιφλεγμονώδεις, αντιπυρετικές, αντισηπτικές, αντιβακτηριακές και αντιμυκητιακές ιδιότητες.




ΣΧΙΖΑΣ ΑΝΔΡΕΑΣ 
ΔΑΣΟΛΟΓΟΣ - ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΛΟΓΟΣ  ΑΠΘ