Η βιωσιμότητα των ελαιουργικών συνεταιρισμών

Γράφει ο Λεωνίδας Γ. Κουδουμογιαννακης 

Αρπάζοντας την ευκαιρία που δημιούργησε το νέο θεσμικό πλαίσιο και αξιοποιώντας τα ευνοϊκά σημεία των διατάξεων του νόμου 4015/11 για τους συνεταιρισμούς, δύο από... τους ελαιουργικούς συνεταιρισμούς της Ιεράπετρας του Κεντρί και της Βαϊνιάς προχώρησαν σε συνένωση με την δημιουργία νέου Αγροτικού Συνεταιρισμού Βαϊνιάς-Κεντρί.

Στον κάμπο της Ιεράπετρας τα τελευταία χρόνια είχε συγκροτηθεί μια άτυπη ομάδα από έξι ελαιουργικούς συνεταιρισμούς με στόχο την πώληση του ελαιολάδου, της πυρήνας και την διαχείριση της δακοκτονίας. Η ιδέα της συνένωσης των συνεταιρισμών σε ένα οργανισμό, καλλιεργούταν όλα αυτά τα χρόνια από προοδευτικούς συνεταιριστές. Η προσπάθεια αυτή κέρδισε έδαφος μόνο από τα μέλη των δύο συνεταιρισμών, του Κεντριού και της Βαϊνιάς. Σήμερα, μετά από μια σειρά διαδικασιών και εκμεταλλευόμενοι τον νέο νόμο 4015/11 συγχωνεύτηκαν και δημιούργησαν ένα νέο συνεταιρισμό.

Σύμφωνα με τον πρόεδρο του νέου συνεταιρισμού κ. Σπύρο Κουφάκη «στόχος είναι η μείωση του λειτουργικού κόστους, η βιωσιμότητα της νέας οικονομικής μονάδας, η πρόσβαση μέσω ομάδας παραγωγών στο κίνημα χωρίς μεσάζοντες, η συνεργασία με συνεταιρισμούς της λοιπής Ελλάδας για ανταλλαγή αγροτικών προϊόντων, η δημιουργία ελαιουργείου με τα δύο συγκροτήματα που έχουμε σήμερα στην διάθεση μας και τέλος δίνουμε την ευκαιρία να μας μιμηθούν και άλλοι συνεταιρισμοί. 

Αν τα αποτελέσματα της ένωσης είναι άριστα θα εξαρτηθεί και από τους μετόχους πόσο θα στηρίξουν τον νέο συνεταιρισμό. Καθοριστικό ρόλο παίζει η συμμετοχή των συνεταίρων στην συνολική προσπάθεια με την συμμετοχή τους στις Γενικές Συνελεύσεις και την ενημέρωση τους σε όλες τις αποφάσεις του Διοικητικού Συμβουλίου. Οι συνεταιρισμοί θα έχουν μέλλον εάν οι συνεταίροι συμμετέχουν στα όργανα λήψης των αποφάσεων. Παράλληλα πρέπει να υπάρχει διαφάνεια στην λειτουργία τους. Θεωρώ πολύ σημαντικό το κίνημα χωρίς μεσάζοντες και έχω επεξεργαστεί κανονισμό λειτουργίας για την δημιουργία ομάδας μελών στον συνεταιρισμό μας, για συμμετοχή μας σε αυτό».

Μονόδρομος η μετεξέλιξη του ελαιουργείου σε δομημένη και οργανωμένη επιχείρηση. 

Η πλειοψηφία των σημερινών ελαιουργείων είναι προβληματικές επιχειρήσεις. Ένα ελαιουργείο που δεν αλέθει κατά μέσο όρο 800 τόνους λάδι την περίοδο, τείνει να γίνει μη βιώσιμη επιχείρηση. 

Το κάθε ελαιουργείο της περιοχής άλεθε κατά μέσο όρο 160 τόνους λάδι. Την ίδια στιγμή σε άλλη ελαιοπαραγωγική χώρα όπως είναι η Ισπανία, το μικρότερο ελαιουργείο αλέθει 30.000-40.000 χιλιάδες τόνους λάδι την ελαιοκομική περίοδο. Μόνο οι αριθμοί είναι ικανοί να μας πείσουν ότι όλα αυτά τα ελαιοτριβεία δεν είναι βιώσιμα.

Κάποια από αυτά τα ελαιουργεία αναγκάστηκαν στο παρελθόν να αλλάξουν τον πεπαλαιωμένο μηχανολογικό εξοπλισμό τους, στηριζόμενοι στις κρατικές επιχορηγήσεις που εξασφάλιζαν με πολιτικές παρεμβάσεις. Χρεώθηκαν με υπέρογκες δανειοδοτήσεις στις τράπεζες, στη συνέχεια ήλθε η κρίση του ελαιολάδου (χαμηλές τιμές που οδήγησαν σε ραγδαία πτώση της παραγωγής) και οδήγησε τους συνεταιρισμούς σε οικονομική ασφυξία και αδυναμία εξόφλησης των υποχρεώσεων τους. 

Στην περιοχή της Ιεράπετρας στο άμεσο παρελθόν, δόθηκαν 10.000.000,00 ευρώ για επιδοτήσεις και μεταξύ αυτών ελαιουργεία μικρής δυναμικότητας. Υπήρχαν ελαιουργεία που δεν άλεθαν πάνω από 120 τόνους και επιδοτούνταν! 

Τα ελαιουργεία θα πρέπει να πάρουν σπουδαίες αποφάσεις για να εξασφαλίσουν την οικονομική τους βιωσιμότητα και αυτές πρέπει να είναι στη λογική των συγχωνεύσεων, ώστε να δημιουργηθούν μεγάλα ελαιουργεία από άποψη μεγέθους και να δημιουργήσουν έτσι οικονομίες κλίμακος στον τρόπο λειτουργίας τους, ώστε να μπορέσουν να ανταποκριθούν στη νέα τάξη πραγμάτων που επιβάλει ο ανταγωνισμός εντός και εκτός συνόρων. Επιδοτήσεις έπρεπε να δύνονται μόνο σε συνενώσεις ελαιουργείων. Οι συνενώσεις μειώνουν το κόστος λειτουργίας τους κατά 60%.

Η σωστή οργάνωση και λειτουργία ενός ελαιοτριβείου, με βάσει τις απαιτήσεις των νόμων αλλά και της αγοράς, αποτελεί πλέον απαραίτητη προϋπόθεση για την άσκηση επιχειρηματικής δραστηριότητας. Όλες αυτές οι προδιαγραφές που πρέπει να έχει ένα ελαιοτριβείο, απαιτούν μια επένδυση με ένα μεγάλο κόστος λειτουργίας, που σημαίνει ότι θα πρέπει να υπάρχουν τα ανάλογα έσοδα ώστε η επιχείρηση να είναι οικονομικά βιώσιμη. 

Η οργάνωση που θα οδηγήσει σε ανταγωνιστικές και βιώσιμες επιχειρήσεις και θα λειτουργεί για το συμφέρον του παραγωγού είναι η μετεξέλιξη του ελαιουργείου σε άρτια δομημένη και οργανωμένη επιχείρηση, ώστε να είναι οικονομικά βιώσιμη και ταυτόχρονα νε μετατραπεί σε ισχυρό παράγοντα προώθησης και προβολής του προϊόντος. 

Οι παραγωγοί θα πρέπει να ασχοληθούν με ενδιαφέρον για μια ουσιαστική και αποτελεσματική αναδιοργάνωση των συνεταιρισμών γιατί αυτό αποτελεί μονόδρομο για βελτίωση των συνθηκών διάθεσης του προϊόντος. Τα λάθη του παρελθόντος δεν πρέπει να αποτελούν αιτία για αφορισμό των συνεταιρισμών, αλλά δίδαγμα και εμπειρία για σχεδιασμό μιας νέας αποτελεσματικής λειτουργίας τους.

Οι οργανώσεις των παραγωγών, συνδικαλιστικές και συνεταιρικές, πρέπει να μελετήσουν από την πλευρά τους και να υποστηρίξουν όχι ατελέσφορες και ουτοπικές θέσεις, αλλά ρεαλιστικές προτάσεις. 

Ανατροπή της κατάστασης που υπάρχει σήμερα στους ελαιουργικούς συνεταιρισμούς στην Ελλάδα ίσως δεν μπορεί να γίνει εύκολα από την μια στιγμή στην άλλη. Το πρόβλημα προκαλείται από μια ολόκληρη αλυσίδα διαπλεγμένων συμφερόντων και τοπικισμών που δυστυχώς θύμα είναι ο ελαιοπαραγωγός. Οι συνεταιριστές καλούνται σήμερα να ενεργοποιήσουν όλα τους να ανακλαστικά, ώστε ο σπόρος του συνεργατισμού να ξαναδώσει καρπούς.