Tuta absoluta (Φυλλορύκτης της τομάτας)

Τάξη:Lepidoptera

οικογένεια 

Gelechiidae

Κοινή Ονομασία:Φυλλορύκτης της τομάτας,Υπονομευτής φύλλων τομάτας, Πεταλούδα της τομάτας

Βιολογία

Συμπληρώνει πολλές γενεές το χρόνο (μέχρι και 12) και αναφέρεται ότι σε περιοχές με ήπιο χειμώνα και εφόσον υπάρχει τροφή μπορεί να παραμένει δραστήριο καθ' όλο το έτος (Desneux et al, 2010). Στην ίδια έρευνα αναφέρονται ως κατώτερα όρια θερμοκρασίας για το αυγό 6,9 ±0,5^οC, για την προνύμφη 7,6 ±0,1^οC και για το ενήλικο 9,2 ±1,0^οC. Στην Ελλάδα φαίνεται ότι διαχειμάζει ως αυγό, ως νύμφη και ως ακμαίο. Μάλιστα υπάρχει η υποψία ότι μπορεί να διαχειμάζει και ως νύμφη στα υλικά συσκευασίας των καρπών διότι η χρήση κίτρινων κολλητικών παγίδων σε χώρους αποθήκευσης είχε ως αποτέλεσμα, πολύ πρόωρες συλλήψεις ακμαίων πριν ακόμα κάνουν την εμφάνισή τους σε καλλιέργειες.

Τα ενήλικα άτομα είναι νυκτόβια και κατά την διάρκεια της ημέρας μένουν κάτω από τα φύλλα των ξενιστών ή και σε άλλες θέσεις. Μόνο εάν ενοχληθούν εγκαταλείπουν το καταφύγιό τους κατά την διάρκεια της ημέρας.

Το θηλυκό γεννά τα αυγά του στο μεσαίο τμήμα του φυτού ή και πιο ψηλά. Κάθε θηλυκό μπορεί να γεννήσει έως και 260 αυγά (Uchoa-Fernandes et al, 1995). Οι εκκολαπτόμενες προνύμφες αρχίζουν να τρέφονται ανοίγοντας στοά στα φύλλα και μόνο στην τομάτα μπορούν να προσβάλλουν και τους καρπούς.

Ζημιές

Στην τομάτα το T. absoluta μπορεί να προσβάλλει τα φύλλα, τους καρπούς και σπανιότερα μίσχους και βλαστούς. Στα φύλλα ανοίγει ακανόνιστη στοά η οποία πολλές φορές συγχέεται με την στοά που ανοίγει η λυριόμυζα. Στους καρπούς επίσης τρέφεται ανοίγοντας στοά κάτω από την επιδερμίδα η οποία είναι ορατή στην επιφάνεια του καρπού.

Στους υπόλοιπους ξενιστές προσβάλλει τα φύλλα και σπανιότερα μίσχους και βλαστούς. Η προνύμφη του εντόμου ανοίγει στοά όπως και στην τομάτα.

Τα προσβεβλημένα φύλλα τελικά ξηραίνονται και πέφτουν από το φυτό ενώ οι προσβεβλημένοι καρποί τομάτας χάνουν το μεγαλύτερο μέρος της εμπορικής τους αξίας.

Το έντομο μπορεί να προσβάλλει τους ξενιστές του σε όλα τα στάδια ανάπτυξης, ακόμα και στα σπορεία όταν είναι στο στάδιο των δύο φύλλων.

Οι ζημιές από το συγκεκριμένο έντομο μπορεί να είναι πολύ σημαντικές τόσο σε υπαίθριες όσο και σε θερμοκηπιακές καλλιέργειες. Ιδιαίτερα σε χρονιές που ο πληθυσμός του βρίσκεται σε έξαρση μπορεί να προκαλέσει τεράστια οικονομική καταστροφή σε μία καλλιέργεια.

Καταπολέμηση

Η καταπολέμηση του συγκεκριμένου εντόμου είναι δύσκολη διότι έχει πολλές γενεές το χρόνο και τα θηλυκά γεννούν πάρα πολλά αυγά. Επίσης η παρουσία του στην Ελλάδα είναι πρόσφατη (πρώτη εμφάνιση το 2009) και δεν έχουν συνταχθεί ακόμα σχέδια ολοκληρωμένης καταπολέμησης του εντόμου. Μετά την μεγάλη οικονομική ζημιά που κατάφερε το T. absoluta το 2010 σε θερμοκηπιακές καλλιέργειες στην Κρήτη, την Πρέβεζα αλλά και άλλες περιοχές της Ελλάδας το Ελληνικό κράτος έδωσε έγκριση χρήσης εναντίον του εντόμου στα εξής σκευάσματα:

• Bactospaine WG (ΧΕΛΛΑΦΑΡΜ Α.Ε.)
• Steward 30WG (De PONT)
• Abemectin - ΦΑΡΜΑ ΧΗΜ 1.8EC (ΦΑΡΜΑ ΧΗΜ ΑΒΕΕ)
• Zoro 1.8EW (CHEMINOVA SA)
• Laser 480SC (ΕΛΑΝΚΟ ΕΛΛΑΣ ΑΒΕΕ)
• Belt 24WG (BAYER ΕΛΛΑΣ ΑΒΕΕ)
• Alverde 24EC (BASF ΕΛΛΑΣ ΑΒΕΕ)
• Bathurin 16000WP (ΑΛΦΑ ΓΕΩΡΓΙΚΑ ΕΦΟΔΙΑ ΑΕΒΕ)
• Pyrinex 25CS (ΑΛΦΑ ΓΕΩΡΓΙΚΑ ΕΦΟΔΙΑ ΑΕΒΕ)

Για να έχουμε τα καλύτερα δυνατά αποτελέσματα η καταπολέμηση του συγκεκριμένου εντόμου πρέπει να ξεκινάει με την λήψη καλλιεργητικών προφυλάξεων όπως:

• Καταστροφή των υπολειμμάτων της καλλιέργειας στην οποία είχαμε προσβολή από το συγκεκριμένο έντομο.
• Μετά το πέρας συγκομιδής η καλλιέργεια να καταστρέφεται άμεσα. Να μην μένουν ζωντανά φυτά.
• Απολύμανση όλων των χώρων εντός και εκτός θερμοκηπίου πριν την εγκατάσταση νέας καλλιέργειας.
• Καταστροφή των ζιζανίων - ξενιστών.
• Να χρησιμοποιούνται εντομοστεγανά δίχτυα στις εισόδους των θερμοκηπίων ή ακόμα καλύτερα διπλές πόρτες.
• Το πολλαπλασιαστικό υλικό να είναι υγειές. Προσοχή διότι το έντομο αυτό μπορεί να προσβάλλει ακόμα και τα μικρά σπορόφυτα.

Κατά την διάρκεια της καλλιέργειας τα μέτρα τα οποία θα πρέπει να λαμβάνουμε είναι τα εξής:

• Να τοποθετούνται 3-4 φερομονικές παγίδες ανά στρέμμα για ομαδική παγίδευση.
• Τοποθέτηση κίτρινων κολλητικών παγίδων εκτός του θερμοκηπίου.
• Σύνταξη ενός προγράμματος ψεκασμών με εναλλαγή των σκευασμάτων ανά επέμβαση ανάλογα με την ομάδα δράσης της δραστικής τους. Η εναλλαγή σκευασμάτων είναι πολύ σημαντική διότι ο μεγάλος αριθμός γενεών που έχει το T. absoluta είναι πολύ ύποπτος για την ανάπτυξη ανθεκτικότητας στις χρησιμοποιούμενες δραστικές.

Οι φυσικοί εχθροί του T. absoluta επίσης μπορούν να συνεισφέρουν σημαντικά στην μάχη εναντίον του. Οι πιο σημαντικοί φυσικοί εχθροί του είναι το Macrolophus pygmaeus, Nesidiocoris tenuis καιTrichogramma achaeae.

Τα πιο ελπιδοφόρα αποτελέσματα τα έχει δώσει το παρασιτοειδές υμενόπτερο Trichogramma achaeae το οποίο παρασιτεί τα αυγά του T. absoluta. Για χρήση στον αγρό εκτρέφεται σε αυγά του Ephestia kuehniella και τα παρασιτισμένα αυγά διανέμονται στους παραγωγούς για εξαπολύσεις του εντόμου στον αγρό. Η συνιστώμενη δόση για την Ισπανία απ' όπου και υπάρχουν αποτελέσματα είναι 25.000-50.000 ενήλικα άτομα ανά στρέμμα ανά εβδομάδα (Desneux et al, 2010). Πάντως η συγκεκριμένη επέμβαση αν και αποτελεσματική για τον έλεγχο του πληθυσμού του T. absoluta, δεν είναι οικονομικά βιώσιμη.

Τα παρασιτοειδή ημίπτερα Nesidiocoris tenuis και Macrolophus pygmaeus έχουν δοκιμαστεί εργαστηριακά και έχουν δώσει επίσης ελπιδοφόρα αποτελέσματα. Και τα δύο είδη επιτίθενται στα αυγά του T. absoluta αλλά δείχνουν μία σαφή προτίμηση στις νεαρές προνύμφες. Επίσης αναφέρεται ως σοβαρό μειονέκτημα των δύο αυτών παρασιτοειδών, από πειράματα που έγιναν στην Ισπανία, η αργή εγκατάσταση που παρουσιάζουν στην καλλιέργεια με αποτέλεσμα να είναι σχεδόν απαραίτητη η χρήση και χημικών (Cabello et al, 2008). Ένα άλλο πρόβλημα το οποίο αναφέρεται στην σχετική βιβλιογραφία σχετικά με το παρασιτοειδές N. tenuis είναι η ικανότητά του να προσβάλλει την τομάτα (βλαστούς και άνθη) όταν αναπτύξει μεγάλους πληθυσμούς και οι εντομολογικοί ξενιστές του δεν επαρκούν.

greensupport.gr